Jak zacząć uczyć się programowania?

Ten artykuł, będąc pierwszym z serii, jest próbą racjonalizacji i zdroworozsądkowego podejścia do nauki programowania samego w sobie oraz garścią dobrych rad dla tych, którzy wiedzą już, że chcą spróbować swoich sił w nauce programowania, ale nie mają pojęcia, od czego zacząć.

Początki nie są łatwe. Nigdy. Może tego nie pamiętasz, ale jazda na rowerze na dwóch kółkach na początku nie była taka prosta. Początki bolą, niekiedy dosłownie. Często potrzebujemy też wsparcia, na przykład w postaci osoby dorosłej trzymającej przyczepiony do bagażnika kij. W bólach i trudach, nie od razu, ale w końcu udaje się utrzymać równowagę i przejechać pierwszych kilka metrów bez wywrotki. Co za radość!

Tylko co ma jazda na rowerze do nauki programowania? zapytasz. Odpowiedź jest bardzo prosta – złe dobrego początki.

Na początku nauki czegokolwiek nawet instrukcje wydają się trudne, a operowanie narzędziami, czymkolwiek by one nie były, jest wyczerpujące i toporne. Frustracja rośnie, pierwsze efekty są mierne, a niezrozumiane przy pierwszych próbach zasady odbijają się czkawką. I to dotyczy wszystkiego, czegokolwiek chcesz się nauczyć – programowania, fizyki kwantowej czy nawet gotowania. Bo czy przygotowując swoją pierwszą potrawę w życiu wiedziałeś/aś dokładnie, co to znaczy „poddusić” albo „zeszklić cebulę”?

Na początku nauka programowania czy testowania może wywoływać taką samą reakcję, jak krojenie cebuli. Dla ciekawych, „zeszklić cebulę” to podsmażyć ją na tłuszczu w niskiej temperaturze aż zmięknie i stanie się półprzezroczysta ze złotymi brzegami – wtedy nabiera lekko słodkiego smaku.

Tak właśnie jest też z programowaniem, tym bardziej, jeśli nie masz za sobą technicznego (najlepiej informatycznego lub podobnego) wykształcenia, gdzie w ten czy inny sposób miałeś/aś okazję zapoznać się z choćby podstawowymi pojęciami. Na początku trudno przebić się przez całkiem nowy język, którym operują sprawnie i bez zająknięcia doświadczeni programiści.

Czytasz ten artykuł prawdopodobnie dlatego, że chcesz uczyć się programowania, ale zagubiwszy się w gąszczu dziwnych słów właściwie już nie wiesz, od czego zacząć i czy to w ogóle jest możliwe bez podpisywania paktu z siłami nadprzyrodzonymi. Jesteś w dobrym miejscu! Mamy nadzieję, że powyższe akapity przekonały Cię, że nauka programowania to nie czarna magia, tylko dziedzina wiedzy, jak każda inna. W dalszej części spróbujemy odpowiedzieć na dwa najczęściej zadawane przez aspirujących programistów pytania: jak zacząć naukę i jaki język programowania wybrać. I to nie będą jedynie słuszne odpowiedzi, tylko wnioski wyniesione z własnego doświadczenia i niezliczonej ilości rozmów tak z przyszłymi, jak i bardzo doświadczonymi programistami.

Programowanie to pojęcie tak obszerne, jak biologia, a i nauk pobocznych ma równie dużo. Naprawdę. Jest biologia zwierząt, biologia roślin, mikrobiologia i różne inne biologie, których nazw prawdopodobnie nie potrafilibyśmy nawet wymówić. I jeszcze genetyka.

Wbrew pozorom początki poznawania jednej i drugiej dziedziny są bardzo podobne. W każdym z dwóch przypadków zaczynasz od wiedzy ogólnej, od zorientowania się, co w trawie piszczy i z czym w ogóle masz do czynienia. Biologii uczymy się już w szkole podstawowej, więc jest trochę łatwiej, z technologią dawniej bywało różnie, więc całą wiedzę prawdopodobnie zdobyłeś/aś na własną rękę po prostu czytając o nowych smartfonach czy kolejnych wersjach Ubuntu.

Poznawanie nowych rzeczy tylko dlatego, że inni mówią, że warto nie było fajne w podstawówce i nie przyniesie żadnych rezultatów przy nauce nowego zawodu.

Przeglądając w Internecie czy prasie różne treści siłą rzeczy wybieramy te tytuły, które nas najbardziej interesują, oczywiście jeśli robimy to z własnej, nieprzymuszonej woli. Dzięki temu mamy na starcie większe szanse na sukces niż osoby, które dany temat zgłębiają z przymusu. O wiele łatwiej pokonać trudności, gdy sam proces sprawia nam przyjemność, a cel jawi się jako coś wspaniałego, niż jeśli na samą myśl o wykonaniu jakiejkolwiek pracy związanej z tym zagadnieniem nie chce nam się wstać z łóżka.

Dlatego właśnie, że chętniej i lepiej wykonujemy rzeczy, jeśli je lubimy, zanim zaczniesz szukać w Google najlepszego tutorialu jedynego słusznego języka programowania, zastanów się, która z dziedzin nowych technologii sprawia Ci największą frajdę.

PRO TIP

Podczas poszukiwań tego, co Cię interesuje, pamiętaj o jednym – świat IT to nie tylko programowanie sensu stricto.

Ktoś te wszystkie aplikacje i systemy musi zaprojektować, i to nie tylko, żeby były ładne (grafik), ale i użyteczne (UX). Gdy sam produkt jest już stworzony lub jakaś jego zamknięta część, przydałby się ktoś, kto najzwyczajniej w świecie sprawdzi, czy to działa (testerzy manualni i automatyczni) i nie jest to tak proste zadanie, jak mogłoby się wydawać.

Jeśli już wiesz, co Ci się podoba, czas wybrać odpowiednią ścieżkę nauki. Nie jest to proste zadanie, tak jak nie są łatwe początki nauki gry na gitarze. To drugie jest o tyle łatwiejsze, że podstawowych rodzajów gitar mamy zaledwie kilka, podczas gdy w przypadku programowania tych ścieżek jest o wiele więcej.

By ułatwić Ci decyzję i podpowiedzieć, czym na początku możesz się zainteresować, podrzucamy kilka podstawowych pojęć, na które możesz się natknąć przeszukując Internet w kierunku nauki programowania (i nie tylko):

Front-end – wszystko to, co w aplikacji widzi użytkownik. Nie tylko rozłożenie ikon i przycisków, ale również “warstwa logiczna”, czyli np. sposoby pobierania danych od użytkownika i przekazywanie ich do back-endu

Back-end – “zaplecze aplikacji”, czyli wszystko to, czego użytkownik nie widzi, a działa. Sposób przechowywania danych, operacje na serwerach i procesy odpowiedzialne za poprawne działanie aplikacji.

Full Stack – front-end i back-end w jednym. Full Stack developer to osoba, która jest biegła zarówno w tworzeniu front-endu, jak i back-endu.

Mobile – potoczna nazwa technologii mobilnych, czyli działających na urządzeniach mobilnych/przenośnych, takich jak smartfony i tablety.

UX designer – osoba odpowiedzialna za użyteczność aplikacji czy systemu, czyli, prościej rzecz ujmując, żeby tym, którzy będą używać danej aplikacji dobrze i wygodnie się z niej korzystało.

Tester – to osoba, która sprawdza, czy aplikacja/system działa poprawnie, wydajnie, wedle życzeń klienta, założeń projektu etc. Testy dzielą się na manualne, gdzie nie jest wymagana umiejętność programowania w żadnym języku, i automatyczne, wymagające znajomości konkretnych technologii do pisania skryptów.

PSSST! Pamiętaj, że lista profesji w IT jest o wiele dłuższa!

Jak widzisz, nie wszystkie wyżej wymienione pojęcia dotyczą tylko i wyłącznie pisania kodu. Już wspominaliśmy wyżej, że IT to nie tylko kodowanie, ale i szereg różnorodnych zadań i specjalizacji. W dalszej części artykułu skupimy się już stricte na programowaniu i związanymi z tym pojęciami, jednak chcielibyśmy pokazać Ci, że, naszym zdaniem wspaniały, świat IT jest o wiele bogatszy i ciekawszy. Domyślamy się, że zapewne o tym wszystkim wiesz i dlatego właśnie planujesz rozwijać swoją karierę w tym właśnie kierunku, jednak często umykają nam pewne pojęcia, gdy skupiamy się tylko na jednym temacie.

O UX designerach i testerach opowiemy innym razem. Jeśli zaś wiesz, że to, co chcesz robić, to pisanie kodu, zapraszamy do kolejnej części artykułu i zarazem kolejnego kroku:

Kiedy już wiesz, co Ci się podoba i potrafisz to nazwać, o wiele łatwiej jest znaleźć język programowania, od którego najlepiej by było zacząć. Języki programowania są różne, bo służą innym celom, odpowiadają na różne potrzeby i mają zróżnicowane poziomy skomplikowania. Wiąże się to wszystko z ich zastosowaniem w rzeczywistych projektach. Gdy tworzysz prostą stronę internetową, użyjesz czegoś innego niż gdy potrzebujesz skomplikowanej aplikacji obsługującej niezliczone ilości danych. Inaczej też podejdziesz do wyboru języka, gdy Twoim celem jest stworzenie aplikacji mobilnej.

W Internecie porad i podpowiedzi jest mnóstwo, a jedną z nich jest ta inforgrafika (tu w okrojonej wersji, link do pełnej poniżej).

Autor: Carl Cheo, pełna wersja dostępna na jego stronie >>

To tak, jak w ogrodnictwie – jeśli chcesz posadzić trzy kwiatki, będziesz potrzebować małej łopatki i to powinno wystarczyć. Jeśli zaś masz w planach położenie instalacji nawadniającej trawnik potężnej rezydencji, lepszym rozwiązaniem będzie koparka i kilku ludzi do pomocy.

Wybierając pierwszy język, którego chcesz się nauczyć, warto spojrzeć nie tylko na cechy i zastosowanie, ale również na jego popularność. Im częściej jest używany, tym więcej znajdziesz materiałów do jego nauki i informacji o nim w ogóle, a w końcu – pojawia się w większej liczbie ofert pracy, niż języki i technologie mniej znane.

Kolejną rzeczą, na którą koniecznie musisz zwrócić uwagę, to odpowiedź na poprzednie kroki – co Cię interesuje i co chcesz robić, bo temu właśnie ma służyć język, którego zaczniesz się uczyć. To jak z wyborem nauki języka obcego (oprócz angielskiego, ten się zawsze przyda). Nauka języka mandaryńskiego będzie bezużyteczna, jeśli marzysz o wyjeździe do Brazylii i rozpoczęciu kariery jako organizator/ka karnawału w Rio.

Dla podpowiedzi, czym możesz się zainteresować, podrzucamy listę popularniejszych języków programowania:

HTML – przeważnie łączony z CSS. To podstawowe języki Internetu. Właśnie przy użyciu HTML i CSS najczęściej powstają proste strony internetowe i szkielety większych aplikacji. To dobry punkt wyjścia, jeśli myślisz o drodze front-endowca – z HTMLem ułożysz elementy na stronie, natomiast CSSem nadasz im pożądany wygląd.

JavaScript (nie mylić z Javą) – Głównie język front-endowy, choć, dzięki NODE.JS, coraz szerzej wykorzystywany jest w back-endzie. Wszędzie tam, gdzie macie do czynienia z interaktywnymi aplikacjami webowymi (internetowymi), przyda się JavaScript.

PHP – język wykorzystywany po stronie serwera, a więc w back-endzie, służący do budowania serwisów internetowych. Obecnie mówi się, że staje się coraz mniej popularny, jednak w związku z jego szerokim zastosowaniem w przeszłości, jeszcze długo będzie należał do tych częściej używanych.

Java – jeden z najpopularniejszych (obok C#) i najwszechstronniej wykorzystywanych języków programowania. W Javie możemy tworzyć aplikacje zarówno serwerowe, desktopowe, jak i mobilne. Spotkacie ją nawet w swojej pralce czy mikrofalówce! Używany jest głównie przez duże korporacje. Należy do języków, które mają zarówno swoją stronę front-endową, jak i back-endową, jednak specjalizacja w tym przypadku nie przychodzi na początku nauki, a dopiero długo po jej rozpoczęciu.

C# –  drugi obok Javy język, któremu zaufały duże korporacje. Podobnie jak Java, jest używany i we front-endzie, i w back-endzie. Rozwijany i używany we frameworku Microsoftu .NET służy do tworzenia aplikacji na platformę Windows, jak również gier komputerowych i aplikacji desktopowych.

Java i C# są dobrym początkiem, jeśli w przyszłości chcesz tworzyć aplikacje mobilne.

Python – jeden z ulubionych języków akademickiej społeczności. Wykorzystywany zarówno w back-endzie, jak i front-endzie. Dobry wszędzie tam, gdzie zależy nam na sprawnym przetwarzaniu i analizowaniu danych. Jest również szeroko wykorzystywany do tworzenia aplikacji webowych i sieciowych.

Inne popularne, za to trudniejsze do nauki języki programowania, używane do zadań specjalnych:

C – powszechnie uważany za podstawowy język programowania – bardzo szybki, jednak stosunkowo trudny. Wykorzystywany m.in. przy tworzeniu systemów operacyjnych i wszędzie tam, gdzie liczy się szybkość wykonywania.

C++ – język ten, łącząc prędkość C z obiektowością i samodzielnym zarządzaniem pamięcią, jest narzędziem do zadań specjalnych, takich jak silniki gier komputerowych czy skomplikowane aplikacje mobilne i desktopowe.

Wykonując uczciwie wszystkie poprzednie kroki, masz za sobą decyzję, od którego języka zaczniesz swoją przygodę z programowaniem. Teraz najważniejsze – cokolwiek wybrałeś/aś, trzymaj się tego. Najpierw naucz się dobrze jednego języka, potem próbuj swoich sił w kolejnych, a wierz nam, że będzie dużo łatwiej niż z tym pierwszym.

Konsekwencja w nauce jednego języka programowania naraz i poznanie go naprawdę dobrze, jest bardzo ważna. To jak z nauką języków obcych. Jeśli poznasz podstawy francuskiego, potem przerzucisz się na rosyjski, by wreszcie poznać kilka zwrotów po arabsku – jedyne, co będziesz potrafić, to powiedzenie „Cześć, jestem Ania, lubię ziemniaki”, ale w żadnym z tych języków swobodnie nie porozmawiasz. W programowaniu podobnie – podstawy dadzą Ci możliwość napisania kilku funkcji, ale by naprawdę pisać aplikacje, musisz znać ten język (i prawdopodobnie kilka technologii, jak bazy danych, dookoła).

Nawet jeśli przyjdą chwile zwątpienia, czy podjęty wybór był słuszny, zignoruj je i rób dalej swoje. Jeśli poznasz ten jeden język bardzo dobrze, nauka każdego kolejnego przyjdzie Ci o wiele łatwiej, a przeskakiwanie z jednego języka na inny sprawi, że nie skupisz się dobrze na żadnym.

Jeśli chcesz nauczyć się programować, musisz pamiętać, że to nauka, jak każda inna – będziesz potrzebować czasu, samozaparcia i konsekwencji w działaniu. Nie da się wszystkiego od razu, niestety. Sam wybór języka na początek może wydawać się na początku skomplikowany, ale mamy nadzieję, że tych kilka rad i wytłumaczonych pojęć pomoże Ci lepiej się do tego zabrać. Lepiej dla Ciebie, bo pamiętaj, że w tym wszystkim najważniejsze jest to, co Ty chcesz robić w życiu.